Nieuwsbrief mei - juni 2018

Vanaf het einde van de negentiende eeuw werden in landelijke gebieden talrijke landbouwhuishoudscholen opgericht. Meisjes leerden er het huishouden, maar ook zuivelbewerking en gewassenteelt om de toekomstige echtgenoot in het eigen landbouwbedrijf bij te kunnen staan. 

Na de Tweede Wereldoorlog werden de afdelingen landbouwhuishoudkunde economisch en maatschappelijk minder relevant. Een  heroriëntatie diende zich aan, met voeding als rode draad.

Met 'Goed gekookt. Van landbouwhuishoudscholen naar voedingsinstituten' kijken we naar het ontstaan van landbouwhuishoudscholen, hun transformatie naar hotelscholen en de oprichting van volwaardige voedingsinstituten.

Het themaverhaal is gebaseerd op het historisch overzicht in het eindrapport 'Traject Onderwijscollecties'.

Foto: Leerlingen van Salus Nostra in Mol-Achterbos tijdens de bakkerijles, 1927,  Congregatiearchief van de Zusters der Christelijke Scholen, Vorselaar

We kijken terug op weer een mooi jaar boordevol erfgoed van landbouw, voeding en landelijk leven. Bekijk ons jaarverslag voor een overzicht! ... (lees meer)    

Foto cover: Georges Cuvelier opende ‘Comme chez Soi’ in 1926, ongedateerd schilderij van Françoise Gérard

Erfgoed waarderen vormt de basis voor een verantwoord en duurzaam erfgoedbehoud- en beheer. De waarde van agrarisch erfgoed is niet objectief te meten, maar verandert naarmate het tijdsbeeld wijzigt.

Vanuit verschillende invalshoeken geven we een andere betekenis aan erfgoed. Daarom is het noodzakelijk om alle zogenaamde ‘belanghebbenden’ (personen die een bijzonder belang hechten aan een specifieke (deel)collectie) te betrekken en mee de waarde van het agrarisch erfgoed te laten bepalen. 

Sinds oktober vorig jaar loopt het project ‘Naar waarde geschat. Een integraal waarderingstraject voor vier agrarische erfgoedcollecties in Vlaanderen en Brussel’. De deelcollecties ‘vlasteelt’ en ‘landbouw’ van Texture – Museum over Leie en Vlas – kwamen als eerste aan de beurt. Nadat alle betrokken objecten werden gefotografeerd en de registratie was aangevuld, werd de waardering aangevat. Texture en CAG voerden eerst een basiswaardering uit waarbij aspecten zoals zeldzaamheid, verspreiding, herkomst, techniekhistoriek en operationele waarde aan bod kwamen. Vervolgens werd er geluisterd naar de stem van de belanghebbenden. Er werden vier waarderingssessies georganiseerd waarvan twee met de ‘vlassersgroep’ (voormalige vlassers en vlasondernemers, Vrienden van Texture) en twee met de ‘erfgoedgroep’ (vertegenwoordigers van de Kortrijkse erfgoedwereld, medewerkers stedelijke musea, heemkundigen). Hun opmerkingen en vragen brachten opvallende nieuwe inzichten met zich mee. Van alle sessies is een uitgebreid verslag gemaakt. Anne-Cathérine Olbrechts van FARO begeleidde één van de sessies en maakte enkele filmpjes van de deelnemers terwijl ze zich uitspraken over een erfgoedobject. Voor een filmpje, zie: https://faro.be/blogs/anne-catherine-olbrechts/pilootproject-waardering-cag-de-kijker  (onderaan).

Op basis van de waardering van de experten en de belanghebbenden wordt er een zogenaamde Statement of Significance (waardenstelling) gemaakt waarin per object of deelcollectie geëxpliciteerd wordt wat de waarde ervan is. Dergelijke waardenstelling wordt gemaakt voor een 20-tal objecten en de twee betrokken deelcollecties. De resultaten verschijnen in een rapport ‘Naar waarde geschat’.

Beeld: Expeditie Participatie in Museum Texture

Na de succesvolle eerste editie in 2017 wordt het Mgr. Ladeuzeplein dit jaar op zaterdag 16 juni weer omgetoverd tot een groene oase voor Leuven Boert. 

Je ontdekt er hoe divers en veelzijdig stadslandbouw is. Met Leuven Boert wil de stad verschillende initiatieven die betrekking hebben op landbouw in of nabij de stad, korte keten, hoeve- en streekproducten en moestuinprojecten in de verf zetten. Animatie zoals een blotevoetenpad, kinderboerderij en stroberg trekt ook de jongste bezoekers aan.

Voor Erfgoedcel Leuven en CAG is dit evenement ook de gelegenheid om op zoek te gaan naar het verleden van de Leuvense veemarkt. 

Vandaag telt Leuven nog één veemarkt die naar jaarlijkse traditie plaatsvindt op de maandag van Leuven kermis en aansluit bij de Jaarmarkt. In aanloop naar de Jaarmarkt in september zijn we op zoek naar herinneringen en foto’s die de veemarkt weer tot leven kunnen roepen. Heb je mooie beelden of levendige getuigenissen van de Leuvense veemarkt, bezorg ze ons op Leuven Boert, zaterdag 16 juni, Mgr. Ladeuzeplein.

Heb je oude foto's? Bezorg ze ons tijdens Leuven Boert!

Met de mobiele expo ‘Tractor, een ronkend verhaal’ trekt CAG deze zomer de boer op. De expo brengt op een interactieve manier de geschiedenis van de tractor in België in kaart.

Tractorliefhebbers, groot en klein, ontdekken er verschillende aspecten van hun geliefde machine, maar ook minder voordehand liggende thema’s zoals tradities en reclame komen aan bod.

De expo zal te zien zijn op volgende evenementen:

✔ Zo 1 juli: Agricultura (Alden Biesen)

✔ Za 18 en zo 19 aug: Oldtimer Festival (Weelde – Ravels)

✔ Za 25 aug: Historisch Festival Hageland (Tielt-Winge)

✔ Zo 16 sept: Dag van het Eetbare Landschap (Bokrijk) 

Foto: © Detail cover eerste nummer tijdschrift Landbouw-Service, 1956

Op 2 mei 2018 ging Griet Frère van start bij CAG als medewerker publieksbemiddeling voor de collectie Bulskampveld.

Zij is verantwoordelijk voor het coördineren en realiseren van ontsluitings- en publieksactiviteiten rond en met deze collectie, die bestaat uit een kerncollectie ‘landbouw en voeding’ en een kerncollectie ‘ambachten’ (wagenmakerij).

Hartelijk welkom Griet!

Ook dit voorjaar heeft de Oriënterende bibliografie geschiedenis van landbouw, platteland en voeding (19de en 20ste eeuw België) op Het Virtuele Land zijn jaarlijkse update ondergaan.

Wie op zoek is naar publicaties en tijdschriftartikelen over de meest diverse aspecten van de themavelden landbouw, platteland en voeding (negentiende en twintigste eeuw over België) kan hier zeker terecht.

Heb je nog suggesties voor aanvullingen? Neem dan contact op met Bert Woestenborghs.

De Vlaamse ‘Week van de Bij’ loopt van 27 mei tot 3 juni en wil jong en oud aanzetten om positieve acties te ondernemen voor bijen en hommels. Want zonder bestuiving, geen land- en tuinbouw.

Of zoals Dominique Persoone, peter van de themaweek, het zelf omschrijft: ‘Zonder bijen geen lekkernijen’.

De bij is niet meer weg te slaan uit het (landbouw)nieuws. Over het verbod op neonicotinoïden, tot initiatieven voor meer biodiversiteit, bestuivers zoals de honingbij, hommel en wilde bij krijgen steeds meer aandacht. En dat is nodig, want van oudsher vervullen zij een belangrijke taak voor de land- en tuinbouw. Een korte geschiedenis van de imkerij in Vlaanderen vind je hier.

Het startschot van ‘De Week van de Bij’ wordt gegeven in de Plantentuin in Meise op 27 mei met het Feest van de Bij. Deze themaweek is een initiatief dat uitgaat van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid.

Het is volop lente, de tijd van de (plechtige) communie. Een goed moment om eens naar het culinaire aspect van deze christelijke traditie te kijken. Want naast de nodige kerkelijke ceremonies, was hetgene dat op eettafel werd geserveerd ook een belangrijk deel van het feest.

In 2005 brachten we met het boek 'Suikerbonen en beschuit met muisjes' de eetgewoonten rond belangrijke momenten in woord en beeld, zoals de communie in het leven in Vlaams-Brabant, Belgisch-Limburg, Noord-Brabant en Nederlands Limburg. Met deze beeldspraak lichten we er een paar voor je uit. 

 Menukaart van het feestmaal ter gelegenheid van de eerste communie van Guy Coomans de Brachène op zondag 20 maart 1921, Hageland, privécollectie

Menukaart van het feestmaal ter gelegenheid van de plechtige communie van Freddy Vandeput op 6 mei 1956 in Kessel-Lo, privécollectie

Aansnijden van het ijslam ter gelegenheid door Denise Lemmens bij het vieren van haar plechtige communie, 1968, privécollectie

Een dubbele ijsvorm voor het maken van een ijslam, zoals gebruikt werd bij het vieren van de plechtige communie. Het ijslam bestaat uit roomijs met van binnen rode vruchtencoulis. Bij het aansnijden van het lam door de communicant, loopt de coulis eruit waardoor het lijkt alsof het lammetje bloedt. Zo staat het symbool voor Jezus Christus die zich opofferde voor de zonden van de mens.

© Bakkerijmuseum Walter Plaetinck