Sluiten
Menu
Kennisbank Verhalen De moestuin: zaaien en oogsten door de eeuwen heen

Moestuingeschiedenis: zaaien en oogsten door de eeuwen heen

Mensen telen groenten, granen en kruiden sinds ze zich vestigden in dorpen. De moestuin heeft dus meer dan 10.000 jaar geschiedenis en is bijzonder universeel: over de hele wereld bewerken mensen de aarde om hun eigen voeding te telen.

Toch is het niet gemakkelijk om die geschiedenis neer te pennen. Wat mensen in tuinen deden en hoe, werd mondeling overgeleverd en tot voor kort amper neergeschreven. Het is zo’n dagelijkse bezigheid, dat moestuiniers er niet bij stilstaan dat ze geschiedenis schrijven. En als een tuin niet langer onderhouden wordt, verdwijnen ook de sporen. 

Familie aan het werk in hun moestuin, Hollogne-aux-Pierres, Clement Déssart, 1942 © KIK-IRPA, Brussels, M286067, www.kikirpa.be.

Dit themaverhaal kadert in het koepelproject ‘MOES-tuin’. In dat project brachten we praktijken, werktuigen, moestuinfoto’s en archieven in kaart, maar peilden we ook naar beleving en betekenis van moestuinen in de recente geschiedenis en vandaag. Meer info over het project vind je hier. 

Neem ook een kijkje in de themaverhalen over volkstuinen en moestuinen van de Oudheid tot de middeleeuwen voor extra informatie.

Door Lien Vloeberghs, 2023.

Moestuinen vroeger en nu: een overzicht

Zaaien, planten, water voorzien, de grond bewerken, oogsten,... Wat moestuiniers eeuwen geleden deden, doen we ook vandaag. Basiswerktuigen zoals een schop of harkje, verschillen niet zo veel van de eerste versies. Tegelijk was er heel wat evolutie. Nieuwe gewassen kwamen met migratie mee, smaken waren onderhevig aan trends en welvaart steeg. Zo veranderde het uitzicht van de moestuin. Kunstmeststoffen en bestrijdingsmiddelen hadden in de 19de en 20ste eeuw een impact, net zoals de omslag naar ecologisch tuinieren sinds de jaren 1980.

Lees meer

Moestuinkennis

Hoe leren moestuiniers de kneepjes van het vak? Eeuwenlang gebeurde dat via mondelinge overlevering: van generatie op generatie of tussen dorpsgenoten. En zo gaat dat nog steeds. Er waren kloosters die handschriften vol moestuintechnieken over de grenzen heen deelden. Vanaf de 17de eeuw verschenen gedrukte moestuinhandboeken. Eind 19de eeuw richtte de Belgische overheid schoolrichtingen op met lessen over moestuinwerkzaamheden. Vandaag bestaat er een grote keuze aan handboeken en zijn moestuinworkshops snel volzet.

Lees meer

Werken in de moestuin: vroeger en nu

De handelingen en hindernissen in moestuinen zijn al eeuwenlang dezelfde. Daarom zit er heel wat herkenbaarheid in moestuingeschiedenis. Maar tegelijk is er ook constante evolutie. Welke nieuwe gewassen werden verwelkomd in Vlaamse moestuinen en welke raakten vergeten? Hoe transformeerde het gereedschap? Hoe ging men om met ongewenste dieren en hoe voedde men de bodem?

Lees meer

Oogst uit eigen tuin

Moestuinwerk kent steevast beloning: oogst! Die oogst maakte voor heel wat gezinnen vroeger het verschil. Rond 1900 gaf een gemiddeld arbeidersgezin ongeveer 50-60% van haar loon uit aan voeding. De moestuinoogst voedde het gezin zelfs tot diep in de winter. De rol van bewaartechnieken was voor de verspreiding van de ijskast en diepvriezer in de jaren 1960 veel groter dan vandaag, maar intussen worden ze herontdekt en opnieuw doorgegeven.

Lees meer

De moestuin als een plek van rust, gezondheid en verbinding

Rust vinden bij het wieden of genieten van de aanblik van rijke oogst. We zijn waarschijnlijk niet de eerste generatie moestuiniers die deze gevoelens ervaren. Maar omdat de moestuin na de Tweede Wereldoorlog niet langer enkel een opbrengsttuin hoefde te zijn, werden rust, ontspanning, sociaal contact en verbinding des te belangrijker. Daarmee veranderde ook het uitzicht van de moestuin. Gezelligheid, schoonheid en een plek om te vertoeven kwamen op hetzelfde niveau als de opbrengst te staan. Moestuinen zijn vandaag eerder een ‘oase’ dan een kaal patattenveld.
 

Lees meer

Niet-houtig gebruik van het bos

Vorige

Moestuinen vroeger en nu: een overzicht

Volgende
Terug naar boven
Sluiten