De Belgische fruitsector in kaart gebracht

Limburgs Haspengouw staat bekend als dé fruitstreek van België. Dit is echter niet altijd zo geweest: ook andere gebieden hadden tot aan de Tweede Wereldoorlog een niet onbelangrijk aandeel in de fruitteelt.

De afzetmarkt van de Belgische fruitsector evolueerde mee in de tijd. In het begin vond men zijn klanten nog vooral op eigen grondgebied of de nabije buurlanden, maar al snel vond men interessante afzetgebieden in de rest van Europa en daarbuiten.

Sorteren van de geplukte kersen, 1935 - 1939, Collectie familie Willy Vandormael.

De Belgische fruitstreken

Tot aan de Tweede Wereldoorlog was Limburgs Haspengouw niet dé fruitstreek in België. Ook Brabant, Oost-Vlaanderen en Luik hadden vóór 1940 een niet onbelangrijk aandeel in de fruitteelt.

Door het toenemende commerciële belang van het fruit breidden de verschillende fruitteeltgebieden in de periode 1880-1930 sterk uit. De crisisjaren 1930 remden deze evolutie enigszins af. Vanaf de jaren 1950 nam het fruitareaal in alle provincies sterk af, behalve in Limburg waar er ook, maar veel minder fruitplantages verdwenen.

Fruitteelt per kanton in 1929, Archief Ministerie van Landbouw.

Slinkend fruitareaal na 1950

De daling van de absolute teeltoppervlakte kwam niet voort uit een ineenstorting van de fruitsector, maar was wel het gevolg van diverse andere factoren. In de jaren 1950 waren het kwaliteitsverschil met het ingevoerde fruit (en bijgevolg afzetproblemen), de verwaarlozing van de boomgaarden, de hoge loonkosten en het tekort aan plukkers de voornaamste oorzaken van het verval.

In die jaren tot in de jaren 1970 was de daling in de eerste plaats een gevolg van de overstap naar intensieve teelt (laagstam). Vanaf de jaren 1980 groeide het aantal boomgaarden in Limburg weer aan, ook in de provincies West-Vlaanderen en Brabant nam het succes van de fruitteelt recent lichtjes toe. Sinds 1982 was en is op die manier meer dan de helft van het landelijk fruitareaal in Limburg geconcentreerd.

Hoogstamboomgaard, 2007, Collectie Raf Bleus; Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG).

Fruitexport

Tot in de jaren 1950 exporteerde de Belgische fruitsector voornamelijk naar de buurlanden: Nederland, Duitsland, maar voornamelijk ook Groot-Brittannië waren grote afnemers. De oprichting van de Europese Gemeenschap (EEG) in 1958 deed de actieradius sterk uitbreiden.

De grenzen binnen de EEG werden opengesteld, waardoor de onderlinge concurrentie echter ook toenam. Bijvoorbeeld de Belgische perzikenteelt kwam dit bijvoorbeeld zeer nadelig uit: Italiaanse en Zuid-Franse perziken bleken veel goedkoper en stootten de inlandse van de markt. De Belgische aardbeienteelt daarentegen breidde sterk uit in de jaren 1970 door de grotere exportmogelijkheden.

Inladen van fruit in een vliegtuig van Sabena, 1948 - 1975, Belgische Fruitveiling; Veiling Haspengouw.

Goldencrisis

De Belgische appelsector ondervond in de jaren 1980 grote hinder van de vrije Europese markt. De Golden Delicious besloeg einde jaren 1970 wel 60 percent van de Belgische appelproductie. Maar de Franse Golden bleek van betere kwaliteit en kon door de vrije markteconomie ongehinderd ons land overspoelen. Dit leidde tot een ware veldslag in Belgisch appelland.

Door investeringen, heroriënteringen naar andere fruitrassen (bv. Jonagold vanaf 1978) en specialisatie in nog slechts enkele kwalitatieve rassen, herstelde België zijn concurrentiepositie in de jaren 1990.

Vernietigen van Golden Delicious appels, 1980 - 1989, Veiling Haspengouw; Belgische Fruitveiling.

Bibliografie

CEUNEN, N., Het landschap vertelt: Haspengouw & Voeren, de mens vormt zijn land, Kortessem, 2011.

CEUNEN, N., Sappig verteld. Het verhaal achter de fruitteelt in Haspengouw, Sint-Truiden, 2010.

JACOBS, V., Limburgs Haspengouw. Een fruitstreek met traditie, Sint-Truiden, 1997.

NIESTEN, E. en SEGERS, Y., Smaken van het land. Groenten en fruit vroeger en nu, Leuven, 2007.

Zuid-Limburg. Tentoonstelling 1988 Panishof Borgloon, Borgloon, 1988.

Pakstation van de Veiling Borgloon, 2006, Veiling Borgloon.

De Belgische fruitsector in kaart gebracht

De Belgische fruitstreken

Slinkend fruitareaal na 1950

Fruitexport

Goldencrisis

Bibliografie

Fruit dient van goede kwaliteit te zijn

De 'Ostendaise'. Historiek van de Belgische oesterkweek en –consumptie

Blijf op de hoogte