Kulfi, Hokey Pokey, sorbet, gelato, granita … zoveel soorten ijs! Alleen al de gedachte aan deze bevroren lekkernij roept bij iedereen fijne herinneringen op. Denk maar aan de vreugde die we als kind ervaren als de ijsverkoper langskomt op straat of dat ene ijsje ter verfrissing op warme en zonovergoten dagen, op een familiefeest of als nagerecht.
Het smullen van ijs is een moment waar iedereen met volle teugen en veel smaak van geniet. Maar het geeft ook stof tot nadenken, want wat is er nu juist geweten over consumptie-ijs en zijn geschiedenis?
Dit themaverhaal is gebaseerd op de gelijknamige tijdelijke expo in 2016-2017 van het Brussels Museum van de Molen en de Voeding (BMMV) te Evere.
Door Clara Mathues en Frédéric Nain (BMMV) en Sarah Luyten (CAG), 2017
In warme landen was het erg in trek om dranken met sneeuw en ijs te koelen. In het Midden-Oosten consumeerden welgestelden al voor de middeleeuwen ijskoude dranken, op basis van fruitsap en ijs of sneeuw.
In de zeventiende eeuw waren koks en banketbakkers nog onzeker over het bevriezingsproces: over hoeveel ijs en zout nodig was om de eerste ijsjes voldoende te bevriezen en hoe ze konden voorkomen dat het zout in de ijsbereiding terechtkwam.
Vanaf de zeventiende eeuw groeide het aanbod van metalen ijsvormen. Eind negentiende eeuw brachten gespecialiseerde leveranciers alle mogelijke vormen op de markt: asperge, oester, vis, ananas, wafel, bloem, appel, perzik, okkernoten, druif, aardappel, croissant, krakeling, …
In de zeventiende eeuw was het serveren van ijs in Europa niet meer uitzonderlijk, maar toch nog een grote luxe. De door gerenommeerde koks en banketbakkers bereide ijsgerechten, verschenen vooral op de dinertafel van de Europese adel.
In de eerste helft van de twintigste eeuw startten talrijke familiebedrijfjes met de verkoop van ijs naast grotere ondernemingen. Artisanaal roomijs domineerde de Belgische markt tot de jaren 1960.
IJs evolueerde van een seizoensproduct naar iets dat het hele jaar door werd gegeten. De echte grote doorbraak van consumptie-ijs kwam na de Tweede Wereldoorlog. Dit hing nauw samen met het groeiende belang van wereldwijde multinationale concerns zoals ‘Unilever’ en ‘Nestlé’.